Trước giờ khi download hình ảnh hoặc bài nhạc, bạn thường hay nghe đề cập tới Public Domain, Creative Commons, hoặc Royalty Free. Vậy những thuật ngữ đấy với nghĩa gì, và với bao nhiêu mẫu bản quyền? Các định nghĩa này được ứng dụng cho mọi thể loại nội dung (video, podcast, hình ảnh, phim, v.v). Trong khuôn khổ bài viết này sẽ nhắc sâu về bản quyền tác giải âm nhạc Public Domain: đồ xài chung, không với bản quyền. Bạn với thể…
Trước giờ khi download hình ảnh hoặc bài nhạc, bạn thường hay nghe đề cập tới Public Domain, Creative Commons, hoặc Royalty Free. Vậy những thuật ngữ đấy với nghĩa gì, và với bao nhiêu mẫu bản quyền? Các định nghĩa này được ứng dụng cho mọi thể loại nội dung (video, podcast, hình ảnh, phim, v.v). Trong khuôn khổ bài viết này sẽ nhắc sâu về bản quyền tác giải âm nhạc
Public Domain: đồ xài chung, không với bản quyền. Bạn với thể sửa và tiêu dùng mà không cần phải ghi credit.
Creative Commons: bạn với thể sử dụng lại tác phẩm của người khác, nhưng có những điều kiện đi kèm
Royalty Free: tìm giấy phép một lần và được sử dụng số lần tùy ý.
Hiểu được các khái niệm này sẽ giúp bạn hạn chế nhầm lẫn kiểu “Từ nào có chữ free thì chắc là xài chùa được (!)”
Public Domain
– Bản quyền tác giả đã hết hạn dùng. Theo luật hiện thời của Mỹ là 70 năm sau lúc người giữ bản quyền tác phẩm tắt thở.
- Tác giả sáng tác dành cho cùng đồng.
- Tác phẩm được tạo ra để dành cho một Dự án của chính phủ. Được tạo ra bởi quan khách hoặc viên chức chính phủ cho 1 công cán chính thức nào đấy.
Không những thế, giả dụ tìm kiếm nhạc trên thư viện của Quốc hội Mỹ. Bạn cần lưu ý xem bản nhạc ấy sở hữu phải là của nghệ sĩ hay là nhân viên chính phủ. Ví như là bản nhạc của nghệ sĩ thì sở hữu thể bạn vẫn phải trả phí tác quyền, vì tác phẩm đấy không thuộc public domain.
Lưu ý: Public Domain chỉ ứng dụng cho tác phẩm gốc. Ví dụ bài nhạc X, được một DJ Y tiêu dùng để đáp ứng bản mix Z. Giả dụ bạn dùng bài nhạc X thì không hề ghi công việc giải, hoặc mất phí tác quyền, nhưng giả dụ xài bản nhạc Z thì bạn vẫn phải thanh toán tác quyền.
Trường hợp khác ứng dụng cho các bản phối nhạc (music arrangement). Tỉ dụ bài Silent Night là 1 bản nhạc rất xưa, mà bản gốc bạn hoàn toàn sở hữu thể xài chùa vì nó là Public Domain. Tuy nhiên, lúc nghệ sĩ hiện đại phối lại thành một bản nhạc hoàn toàn mới. Họ sở hữu thể đăng kí bản quyền cho bản phối Silent night đó.
Creative Commons
Creative Commons (CC) được vun đắp dựa trên luật bản quyền hiện hành. Cho phép bạn giữ “một phần nào đó” bản quyền của các thể loại nội dung âm nhạc, phim ảnh, hình ảnh, v.v miễn phí. Một nhạc sĩ sử dụng giấy phép CC để cho phép mọi người chia sẻ hợp pháp bài nhạc của họ trên kênh online, sao chép tặng cho bạn bè, hoặc dùng trong videos, v.v. CC dựa vào sự tự giác của mọi người, diễn đạt sự tôn trọng sở hữu kết quả công tác của nghệ sĩ/tác giả.
6 mẫu giấy phép CC:
1 số thuật ngữ cần biết
BY: Attribution: Ghi nhận công của tác fake
SA: ShareAlike: chia sẻ như vậy
ND: No Derivs: ko phái sinh
NC: Non Commercial: Phi thương mạiMusic Copyright
Wikipedia hiện đang dùng CC-BY-SA.
Đổi thay giấy phép nghĩa là: nếu như bạn dùng tác phẩm X (CC-BY-SA). Để remix ra tác phẩm Y, thì tác phẩm Y đề xuất cũng phải sử dụng giấy phép CC-BY-SA. Không những thế, giả dụ bạn dùng tác phẩm A (CC-BY-ND), để remix ra tác phẩm B. Thì bạn có quyền đăng kí giấy phép khác cho tác phẩm B (có thể là thành CC BY-NC-ND chẳng hạn).
Royalty Free
Từ xưa, mỗi show trên tivi đều với một bài hát chủ đề rất dễ trông thấy. Ở thời gian đĩa hát than, người ta tiêu dùng needle-drop music. Tức là loại giấy phép cho phép bạn dùng bài hát đó một lần. Ví dụ như bạn sử dụng bài hát X có 10s đoạn trích cho đoạn intro của một Công trình. Sau đó 10s nữa (cùng đoạn) cho đoạn kết, vậy bạn cần phải lấy giấy phép needle-drop 2 lần. Nôm na là xài bao lăm lần thì thanh toán bấy nhiêu lần.
tuy vậy, bí quyết trả tiền bản quyền tương tự trở thành quá đắt đỏ. Từ đó, Royalty Free có mặt trên thị trường.
Royalty Free cho phép người dùng trả tiền bản quyền duy nhất một lần, và được tiêu dùng bao lâu tùy ý. Tỉ dụ bạn tiêu dùng nhạc để minh họa một video và post lên kênh share video, bạn chỉ phải thanh toán một lần và được tiêu dùng luôn.
Royalty Free có gì khác sở hữu Stock Music?
Royalty free và Stock Music thường được dùng thay thế cho nhau, nhưng 2 định nghĩa này ko đồng nghĩa. Thư viện stock music là thư viện âm nhạc trữ sẵn và sở hữu thể tìm được sở hữu giá nhất định. Chất lượng, đa dạng trong khoảng thể loại nhạc mix rẻ tiền cho đến các bản nhạc khôn cùng giỏi. Đại khái, Royalty free music mang thể là stock music, nhưng Stock music thì chưa chắc là Royalty Free Music. Đa dạng thư viện stock music không bán nhạc dạng Royalty free. Tức bạn vẫn phải trả tiền theo số lần bạn tiêu dùng (pay per usage model).
Tại sao phải mua Royalty Free music?
Lí do lớn nhất là vì sắm sẵn thì dễ hơn là tự viết nhạc. Bên cạnh đó, bạn còn tiết kiệm được thời gian đầu cơ hoặc trang thiết bị để làm cho nhạc. Chất lượng của Royalty Free Music cũng rất phong phú, từ cái đơn giản đến cực kì phức tạp. Sau khi tậu nhạc, bạn được phép chỉnh sửa tùy mục đích dùng.
Hàng triệu người trong khoảng nhà cung cấp âm nhạc, mẫu mã animation, những tổ chức khiến cho phim, lăng xê, v.v. Đang dùng Royalty Free music.
“Đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trước lúc dùng”
Điều quan trọng là bạn nhớ đọc điều khoản và cách thức tiêu dùng bài nhạc trước lúc tậu. 1 Số tổ chức sở hữu chấp nhận Royalty Free Music nhưng vẫn trả phí của bạn tùy theo số lần dùng. Nếu thấy các điều khoản không đáp ứng để gọi là Royalty Free Music, bạn hãy mua ở nguồn khác.
Phân biệt Royalty Free và Copyright Free
Royalty free cho phép người mua nhạc có thể dùng bài nhạc đấy rộng rãi chỉ cần trả phí bản quyền một lần. Copyright free nghĩa là bản quyền của bài nhạc đã hết hạn. Hoặc có 1 bên thứ hai đã mua được quyền tiêu dùng tác phẩm. Tùy theo đất nước mà copyright tồn tại trong một thời kì nào đấy.
- Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật vận dụng, tác phẩm khuyết danh có thời hạn bảo hộ là 75 năm nói bắt đầu từ tác phẩm được ban bố lần trước hết.
- Sở hữu tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, công nghệ áp dụng chưa được ban bố trong thời hạn 25 năm nói từ khi tác phẩm được định hình thì thời hạn của tác phẩm là 100 năm đề cập từ khi tác phẩm được định hình.
- Các tác phẩm khuyết danh và những tác phẩm khác không thuộc những cái hình nêu trên. Thời hạn bảo hộ được xác định là suốt cuộc đời tác giả cùng thêm 50 năm kể từ sau lúc tác giả mất. Trong trường hợp tác phẩm đồng tác giả thì thời hạn này được xác định là năm 50 kể từ khi đồng tác giả mất.
Bạn mua quyền sử hữu tác phẩm hiểu nôm na ở đây là “Quyền sử dụng tác phẩm”. Ví dụ bạn mua Royalty Free đoạn nhạc X. Tương tự không có nghĩa bạn là người giữ bản quyền của bài nhạc X. Bạn chỉ mua “quyền sử dụng tác phẩm”. Người giữ bản quyền vẫn là tác giả của bài nhạc đó. Hoặc một bên thứ hai khác được tác giả ủy quyền . Ví như 100 năm sau khi tác giả mất. Bài nhạc X phát triển thành “của công”, thuộc mảng cộng đồng, thì lúc này bài hát này mới được gọi là Copyright free (hoặc Public Domain).
